2022 was in vele opzichten een ‘heet’ jaar dat ik niet snel zal vergeten. Met natuurlijk voor de hand liggende zaken die het
nieuws domineerden als het einde van de corona-lockdown,
direct gevolgd door oorlog in Oekraïne. Verder denk ik aan
boeren op de weg en stikstof dat de schoorstenen uit blijft
vliegen, gevolgd door hoge energiekosten en hoge inflatie.
En dan nog iets dat je in deze tijd van het jaar al snel weer
vergeten bent: de zomer was lang, te warm en te droog…
Dat was tot ver in het vorige jaar terug te merken in de natuur. Zo heb ik de laatste frambozen, sla en zelfs aardbeien nog eind november/begin december geplukt. Deze waren wel wat fris en
zurig, maar dat je zo laat in het jaar überhaupt nog zomerkoninkjes kunt plukken is best gek. Zelfs de bijen waren van hun à propos en gingen pas begin december in de winterstand. Dat is rijkelijk laat. Misschien zelfs té laat? Tijdens hun winterrust verbruiken
bijen nauwelijks energie, maar bij een hogere buitentemperatuur
is die ‘basisverbranding’ hoger. En dus gaan ze sneller door hun
reserves heen.
Kunnen ze nog voldoende voedsel vinden en halen ze de lente?
Nu kan ik mijn eigen bijen wel helpen, bijvoorbeeld door extra
voer te geven. Maar dat geldt niet voor de insecten in de vrije
natuur. Deze insecten zullen de warme herfsteffecten zelf
moeten tackelen. De meeste insecten overwinteren onder een
dik pak bladeren, meestal als eitje, larve of pop. Stel nu dat de
warme herfst heeft gezorgd voor een te vroege ontwikkeling van deze insecten?
En wat te denken van trekvlinders als de Atalanta en de Distelvlinder. Zij zijn veel later dan gebruikelijk, of soms zelfs helemaal niet, naar warme streken vertrokken om te
overwinteren. Wat de effecten van dat alles zijn, is afwachten.
Ik hoop er maar het beste van en kijk in die zin toch hoopvol uit naar de lente en naar ‘nieuw leven’. Bovendien wacht de moestuin! De laatste boerenkool zal ik deze week wel oogsten, terwijl de knoflook die ik begin winter geplant heb, al voorzichtig boven
de grond komt kijken. De bijenkasten zijn geschilderd en de inwoners daarvan zullen zich, zodra het boven 7 graden Celsius
is, ook weer gaan melden – tegelijk met de bollen.
Ook kan ik niet wachten om de eerste zaden voor 2023 te zaaien. De afgelopen winter heb ik daarvoor leuke groentesoorten uitgezocht. Zoals de romanesco, in vele opzichten een echte blikvanger. Familie van de bloemkool, maar meestal wat frisser, milder en zoeter. Bovendien is de romanesco bij uitstek voer voor wiskundigen. In iedere krop vind je namelijk een fractal, een spiraal, de gulden snede én de rij van Fibonacci.
Hoe diep je ook inzoomt, telkens verschijnt weer dezelfde vorm (dat heet fractal). Daarbij vormen de roosjes een spiraal met een precieze hoek, waardoor de roosjes de stronk optimaal bezetten, die hoek is de gulden snede. Het aantal roosjes per spiraal vermeerdert zich zoals de
rij van Fibonacci.
Een wiskundig wonder dus en één van de vele bijzonderheden van de natuur. Laat de lente maar komen!
Fotografie: Cindy van Rees